Día 4: “Toscanini
dirixe tres oberturas[1]” (1957).
Por moito que o, por outra banda
excepcional director, Sergiu Celibidache o trate de “ignorante total” e diga
del que foi o “peor músico de todos os tempos”, Arturo Toscanini foi, para os seus
contemporáneos e para moitos dos críticos actuais o máis grande director de
orquestra do século XX, pola “súa
brillante intensidade, o seu incansable perfeccionismo, o seu prodixioso oído e
a súa memoria fotográfica, que lle permitía corrixir erros dos membros da
orquestra que foran inadvertidos durante décadas polos seus colegas”. Para min,
que non me gustan nin un pouco esas cousas de “o mellor”, “o máis grande”, “o número
un”, é un director que me gusta na maioría das obras que lle teño escoitado, pero
por riba de calquera outra consideración merece a miña admiración e grande estima
polo seu valor, conciencia ética e decidido antifascismo.
Cando en 1944 o Exército Roxo derrotou
aos alemáns tras meses de cruento combate en Stalingrado, e comezou a avanzar
decididamente cara a Berlín, a Oficina de Información de Guerra dos Estados
Unidos (OWI), encargou a Arturo Toscanini un concerto no Madison Square Garden
de Nova York para celebrar as vitorias da alianza antifascista na Segunda
Guerra Mundial, concerto que sería filmado para ser exhibido nos cinemas antes
do programa principal.
Toscanini decidiu que a principal
obra musical que se interpretaría neste concerto fose a peza de Giuseppe Verdi
“O Himno das Nacións”, unha composición de 1862 feita para representar á nova
nación italiana unificada e expresar a súa boa vontade cara ao resto dos países
europeos. A peza ten mencións aos himnos nacionais de Gran Bretaña, Francia e
Italia, aos que Toscanini engadiu os dos Estados Unidos e o da Unión Soviética para
completar ás referencias aos principais aliados.
O concerto celebrouse o 25 de
maio de 1944 co actor Burgess Meredith no papel de narrador, e Arturo Toscanini
dirixindo a Orquestra Sinfónica da NBC, o Coro de Westminster e o gran tenor
Jan Peerce como solista. Os lectores atentos xa se terán decatado de que o
himno da Unión Soviética non é precisamente un “himno nacional” senón un himno de
crase: A Internacional, que soaba quizais por vez primeira no coliseo
neoiorquino. E nunha morea de cines espallados por todo o ancho e longo da
xeografía dos EE.UU.
Non ía durar moito esta parte da
película. A comezos dos anos cincuenta, durante a caza de bruxas, os censores
eliminaron a secuencia na que soaba “A Internacional” e durante anos considerouse
perdida para sempre. Menos mal que sempre hai algunha formiguiña que garda as
cousas, e en 2010 reapareceu unha copia desta vibrante interpretación de “A Internacional”
dirixida por Toscanini da que vos deixo
o enlace.
E volvendo xa ao disco en
concreto, un EP dobre, agasallo do pai dun amigo, un personaxe moi importante
na miña formación non só musical, teño que recoñecer que é unha verdadeira
alfaia. Tres magníficas oberturas de tres óperas que daquela eran para min
totalmente descoñecidas: Don Pasquale de Donizetti, Oberón de Weber e a
incrible “Der Freischütz”, “O Cazador furtivo”, tamén de Carl Maria von Weber,
un neno prodixio que aprendeu a cantar e a tocar o piano antes que a camiñar.
Durante moitos anos estiven obsesionado por escoitar na radio “O Cazador furtivo”
completo. Nunca o conseguín.
Tiven que esperar ata 1974 para poder mercar a
caixa coa que é considerada como versión canónica da ópera: a dirixida por un
Carlos Kleiber en estado de graza, cun notable Peter Schreier no papel de Max, a
beleza vocal da soprano Gúndula Janowitz como Agathe, o luxo de Theo Adam no
papel de Kaspar, Edith Mathis no de Ännchen e Franz Crass no de Hermita, que
foi Premio Mundial do Disco de 1974 en Montreux.
[1] Sei que
a RAG impón o uso de “abertura” polo italianizante de “obertura” pero un xa
está vello para estas cousas …
No hay comentarios:
Publicar un comentario