Dez portadas. Dez discos. Dez + 1 historias. (9)

Día 8. Treemonisha. Scott Joplin (1976).

Os hai que non teñen remedio! Cando xa tiña un criterio mais o menos establecido para a publicación seguinte chega Loli coa súa suxestión, comentario ou aínda apostila:

-          Non me digas que non vas a poñer o Treemonisha de Scott Joplin que tanto escoitabamos!

E non porque “onde hai patrón non manda mariñeiro”, nin que “a paixón cega a razón” senón porque “o que a raposa fai o raposo non o desfai”, e que “quen ten razón a ten aínda que non lla dean”, alá vai a portada da fermosa caixa de dous LP na que a Deutsche Grammophon editou no 1976 a “ragtime opera” do compositor y pianista afroamericano Scott Joplin.

Nos coñeceramos a Joplin polo ragtime The Entertainer, que Marvin Hamlisch, o compositor da banda sonora de “O golpe” un filme dirixido por George Roy Hill en 1973 gañador de sete premios Oscar, fixera da composición de Joplin. O certo é que este “two step ragtime” (un dous pasos de toda a vida, poñamos que como o de Queimadelos) composto por Scott Joplin en 1902, foi parte importante do éxito do filme e orixe dun renacemento deste tipo de música nos EE.UU. e en Europa. A nos gustounos tanto que cando vimos este álbum no Corte Inglés, daquela a mellor tenda de música de Vigo, cun inesquecible profesional, o Sr. Criado, ao fronte, non resistimos a tentación de mercalo.

Scott Joplin, que naceu en Texarkana, Texas o 24 de novembro de 1868, compuxo esta ópera, o seu libreto, música e orquestración, en 1910, pero nunca a puido estrear. Tan só facer no 1915 unha representación da obra, que tivo que financiar el mesmo, no Lincoln Theater do Harlem, New York, sen orquestra e con o compositor ao piano. Para colmo de males no 1962 houbo unha inundación no fideicomiso que custodiaba a obra de Scott Joplin, e algún irresponsable destruíu o único manuscrito existente da orquestración que Joplin fixera da ópera, ao considerar que a auga estragara a partitura e non pagaba a pena a súa recuperación.

Treemonisha permaneceu no esquecemento ata o 1970, cando alguén descubriu a copia da partitura da redución para piano e canto que o propio Scott Joplin enviara ao American Musician and Art Journal. O 22 de outubro de 1971, algúns extractos desta ópera presentáronse en forma de concerto na Biblioteca Pública das Artes Escénicas de Nova York, con actuacións de William Bolcom, Joshua Rifkin e Mary Lou Williams. A estrea mundial da ópera como tal, tivo lugar o 27 de xaneiro de 1972 en Atlanta, Xeorxia, como unha produción conxunta do departamento de música do Morehouse College e da Orquestra Sinfónica de Atlanta, utilizando a orquestración do musicólogo TJ Anderson. A actuación foi dirixida por Robert Shaw coa compañía de danza  afroamericana de Katherine Dunham.  Pouco tempo despois, no 1975, Gunther Schuller, un músico e compositor de jazz namorado das obras de Joplin, fixo unha adaptación diferente que representouse na Gran Ópera de Houston, orixe da gravación que comentamos.

A ópera é unha celebración da música e a cultura afroamericana que ten como argumento principal a idea de que a educación é o camiño para a redención da raza negra. E a heroína, Treemonisha, unha moza que aprendeu a ler, escribir e sumar e restar, simboliza este camiño á redención polo coñecemento, en oposición a unha banda local de magos que pretenden manter ao pobo na ignorancia. Ao principio as persoas do pobo resístense ao cambio. A superstición forma parte da súa cultura e rexeitan a Treemonisha. Os curandeiros, feiticeiros e predicadores secuestran a Treemonisha. Ao final, un amigo da rapaza rescátaa e ela convértese na líder do seu pobo servíndose da ilustración e a razón para acabar cos medos e as supersticións.

O disco recolle a produción de Thomas Mowrey para a Houston Grand Opera, coa orquestra e coros dirixidos por Gunther Schuller, que fixo tamén os arranxos e orquestración. A soprano Carmen Balthrop fai o papel de Treemonisha, a mezzo-soprano Betty Allen o de Monisha, a nai adoptiva de Tree-monisha, e o barítono Willard White no de Ned, o do pai adoptivo. O resto de papeis son Curtis Rayam, Dwight Ransom, Cora Johnson, Dorceal Duckens, Edward Pierson, Raymond Bazemore e Ben Harney.

Vai con subtítulos en portugués, pero non creo que iso moleste a ninguén.